Юдахин Кыргызско⇒Русский словарь
кырт
1. звукоподражание хрусту, лёгкому треску;
кырт дей түш- треснуть, хрустнуть;
белим кырт дей түшүп, оо
кыртылда
1. издавать хруст (напр. грызя сахар или хрящ);
2. перен. нести околёсицу, городить чушь, говорить ерунду.
кыртылдак
хрустящий;
кыртылдак боорсок см. боорсок.
кыртылдат
понуд. от кыртылда-;
түлкү кыртылдатып бир нерсе жегендей угулат слышится, будто лиса ест что-то с хрустом.
кыртыш
1. поверхность; верхний слой; почва;
жердин кыртышы
1) земная кора;
2) почва;
жер кыртышын
кыртышта
1. снимать верхний слой, задевать поверхность (не проникая внутрь);
тери кыртышта- захватить (ножом) верхний
кыртыштан
возвр. от кыртышта-
покрыться верхним слоем (напр. о вытоптанном месте - вновь покрыться травой);
былт
кыртыштуу
то, у чего не снят кыртыш (см. кыртыш I);
бээси кыртыштуу кобылица у него жирная;
кыртыштуу кабырга рё
кыруй
южн.
то же, что кыруу III.
кыруу
кыруу I
край, кромка;
калпактын кыруусу край полей колпака;
кыруусуна шакектин берметтен сирке т
кырч
подражательное слово;
кырч эт- хрустнуть, скрипнуть;
калитка кырч атип жабылды калитка со скрипом захл
кырча
кырча I:
кырча чап- отрезать, отрубить, отсечь, отчикнуть;
төрт колумду балта менен кырча чаап алдым я
кырчак
~: кырчак таш то же, что кыр таш (см. кыр I 3);
көрбөгөн сонун көргүн деп, кырчак таш менен айдады фольк. го
кырчаңгы
шелудивый, паршивый; парша (у лошадей);
кырчаңгы ат шелудивая лошадь;
эки кырчаңгы бир токойдон табыша
кырчоо
1. верёвка, которой опоясана юрта снаружи (проходит посредине кереге);
2. обруч;
тал кырчоосу бар кичи
кырчооло
1. обвязывать (юрту) верёвкой;
2. перен. окружить, сгрудиться вокруг.
кырчы
то же, что кырк- III;
түбүнөн кырчып сал сруби под корень;
жүн кырчы- сбрасывать с себя старую шерсть,
кырчыл
страд. от кырчы-;
аркан кырчылып калды верёвка перерезалась (концы не растрепались, разрез ровный);
ка
кырчылда
скрипеть;
суукта аяк астындагы кар кырчылдайт в мороз снег под ногами скрипит;
кырчылдаган суук треску
кырчылдаш
взаимн. от кырчылда-
яростно набрасываться друг на друга, озлоблённо схватываться;
кырчылдашкан душман
кырчын
1. мелкий кустарник; (точнее кырчын тал) ива-бредина;
карагайлар, тал, терек, кырчындар ели, тал, тополь, ив
кыршап
ир. южн.
1. свес крыши, выступающий над стеной;
2. пал (земляные барьеры по краям квадратов на рисовом
кырык
кырык I
южн.
низкотравное пастбище.
кырык II
то же, что кырк I.
кырыл
страд. от кыр- III;
жутта мал кырылды во время джута погибло много скота;
баркыттын түгү кырылды ворс
кырылыш
кырылыш I
и. д. от кырыл-;
чоң кырылыш болду было большое кровопролитие..
кырылыш- II
взаи
кырылыштыр
понуд. от кырылыш- II
явиться причиной массового взаимоуничтожения.
кырым
кырым I
даль, дальняя страна;
куш баласы кырымга карайт, ит баласы жырымга карайт погов. ловчая птица
кырын
возвр. от кыр- III
1. скоблиться, соскабливаться;
кырынып, жышынып жуунду он мылся, сдирая с себя гряз
кырынды
то, что соскоблено, отходы при скоблении, оскрёбки;
ичек кырындысы то, что соскабливается с кишок.
кырыш
кырыш I
и. д. от кыр- III.
кырыш- II
взаимн. от кыр- III.
кыс
жать, сжимать, давить;
колтукка кыс- зажать под мышку;
колуңузду кысамын жму вашу руку;
көз кыс-
кыса
кыса I
ар.
1. только в отриц. обороте:
кыса жок или эч кыса жок ничего, не беда;
келишсе,
кысалаш
упрекать друг друга, вспоминая, что было раньше;
кысалашпай татуулаш- помириться, не вспоминая взаимных обид
кысалаштыр
понуд. от кысалаш-
устраивать взаимный допрос двум тяжущимся сторонам (тяжущиеся задают вопросы друг другу).
кысап
ар.
счёт;
эсеп-кысап счёты-расчёты, отчёт;
эсеп-кысапка өтө так он очень аккуратен в расчётах.
кысас
ар. редко
(ср. кыса I 2)
месть, мщение;
кысасымды алдым я за себя отомстил.
кысасыз
1. не имеющий доли, пая;
2. без отмщения;
кысасыз кыямат жок погов. обида без отмщения не останется.
кыска
1. короткий, краткий;
кыска жол короткий путь;
бою кыска низкого роста, низкорослый;
сөздүн кыск
кыскалык
короткость, краткость;
жолдун кыскалыгы краткость пути;
бойдун кыскалыгы низкорослость;
кеп алар
кыскар
укорачиваться, сокращаться;
кыскарган жумуш күнү сокращённый рабочий день.
кыскарт
понуд. от кыскар-
укорачивать, сокращать;
узун жолду кыскарталы сократим-ка долгий путь (займёмся-ка ч
кыскартуу
и. д. от кыскарт-
укорачивание, сокращение;
жипти кыскартуу укорачивание нитки, верёвки;
ишти кы
кыскартыл
страд. от кыскарт-
укорачиваться, сокращаться; быть укороченным, сокращённым;
кыскартылган жумуш күнү
кыскача
кратенький, краткий; коротенько;
кыскача билдирүүлөр краткие сообщения.
кыскыч
~: кыскыч бака зоол. рак.
кысмак
стеснение, притеснение, принуждение;
кысмакка ал- перен. взять в оборот, пропесочить, задать жару, задать ба
кысмакта
стеснять, притеснять; принуждать.